De Vakdag startte zoals elk jaar met een Algemene Ledenvergadering (ALV). Daarna begon het inhoudelijke programma met twee boeiende keynote sprekers en volgden twee workshops rondes. Dagvoorzitter Christien de Groot, zelf al jarenlang actief in het sociaal domein, leidde ons door het programma.
Sharda Tewari, trendwatcher en strategie-consultant bij De Ruijter Strategie: “Als toekomstdenker kan ik de toekomst niet voorspellen. Wel kan ik nadenken over mogelijke scenario’s en wat dat betekent voor mijn rol daarin.” Dat is ook wat ze met de zaal heeft gedaan tijdens haar interactieve lezing ‘Zicht op zorg 2035’.
Ze neemt ons mee in zeven trends voor de zorg richting 2035 en bespreekt een aantal scenario’s. Volgens Sharda helpt dit scenariodenken bij het anticiperen op wat komen gaat: “Het gaat er niet om of het gebeurt, maar wat je doet als het gebeurt.”
De trends die Sharda benoemt, liggen op het gebied van economie, technologie, vergrijzing, arbeidsmarkt, mantelzorg, intramuraal versus extramuraal en complexiteit van regelgeving. Op het eerste oog schetsen de trends geen rooskleurig beeld. Denk aan toenemende bezuinigingen, nog meer arbeidskrapte en meer ouderen die mantelzorg nodig hebben terwijl de mantelzorgers zelf ook steeds ouder worden.
Maar gelukkig zijn er ook positieve mogelijkheden die zich voor kunnen gaan doen. Wat als er bijvoorbeeld echt een pil komt tegen dementie? Of als met CRISPR-Cas technologie straks mogelijk is dat we in DNA kunnen knippen en bepaalde aandoeningen ooit misschien niet meer bestaan?
Kijkend naar de werelden waarin we ons in 2035 bevinden, schetst Sharda twee scenario’s:
In het gesprek met de zaal dat volgt, blijkt dat elk scenario kansen en uitdagingen heeft. Zowel voor cliënten als voor cliëntondersteuners. Iets dat gunstig lijkt, zoals bijvoorbeeld de ‘menselijke maat’ is dat soms helemaal niet. Zoals een cliëntondersteuner uit de zaal benoemt: “Als je uiteindelijk echt passende zorg kunt geven aan een cliënt, is dat heel waardevol. Maar als het heel lang duurt voordat je die passende zorg krijgt, dan schiet je daar natuurlijk niet veel mee op.”
Het is belangrijk om hierover met elkaar na te blijven denken zodat we er als beroepsgroep samen op kunnen anticiperen. Sharda’s afsluitende boodschap aan de zaal is daarom ook: “Please try this at home!”
Zijn we verbonden?
De tweede keynote ‘Zijn we verbonden? Bouwen aan een sociaal weefsel in een veranderende samenleving’ wordt gegeven door Femmianne Bredewold. Zij is professor en bijzonder hoogleraar ‘Samenleven met Verschil’ aan het Ben Sajet Centrum in Amsterdam en universitair hoofddocent aan de Universiteit voor Humanistiek.
Femmianne vertelt ons over het echtpaar Gerard en José. José heeft beginnende dementie. In 2015 vertelt ze aan Femmianne over haar grootste wens: om samen met Gerard in hun huis te blijven wonen waar ze al 40 jaar woonden. In 2017 herkent ze Femmianne niet meer. Gerards wereld wordt steeds kleiner. José klampt zich helemaal vast aan hem. Hij is moe en uitgeput. Maar ook vastberaden en hij wil vol toewijding blijven zorgen voor zijn vrouw. In 2018 overlijdt José.
Anderhalf jaar later blikt Gerard samen met Femmianne terug en vertelt aan haar: ‘Wat ik het meest vreemd vond, is dat iedereen vond dat ik moest stoppen met zorgen. José zou volgens anderen beter naar een tehuis kunnen gaan. Ondanks dat het zo uitputtend was, ik zou het zo weer doen. En dan nog veel en veel beter.’
Het verhaal van Gerard en José gaf Femmianne een essentieel inzicht: “De zorg is heel erg gericht op het individu. Maar voor Gerard staat vooral de relatie centraal.” Behoefte aan zorg wordt vooral als een individueel vraagstuk gezien. Dat blijkt ook uit termen zoals zelfredzaamheid en eigen kracht. “Als je zorg als iets individueels ziet, komen er ook individuele oplossingen.” Daarom doet Femmianne een oproep voor radicale relationaliteit. Wat hebben mensen nodig, in hun relaties, om zorg te kunnen dragen?
Haar pleidooi voor een omslag naar radicale relationaliteit is geen romantisch verhaal. Want relaties kunnen natuurlijk ook ingewikkeld zijn. Wat bedoelt ze dan wel? “We moeten meer oog hebben voor hoe relaties werken en daar lessen uit trekken. Bijvoorbeeld door beter te zorgen voor mensen zoals Gerard. Zodat hij voor José kan blijven zorgen zonder nog meer uitgeput te raken.” Ze ziet cliëntondersteuners als belangrijke ambassadeurs voor deze omslag.
Hoe realiseren we deze radicale relationaliteit?
Kortom: “Denk radicaal relationeel. Alleen als we zo denken, kan die zorgsamenleving bestaan. Neem Gerard en José als voorbeeld.” Femmianne sluit graag positief af: “Volgens mij zijn we als menselijke wezens van nature radicaal relationeel.”
Daarna was het tijd voor de workshops die ook in het teken stonden van het thema toekomstbestendige zorg.
We zijn nog lang niet uitgepraat over dit thema. In 2025, tijdens het jubileumjaar van BCMB, staat het thema toekomstbestendige zorg centraal. Dat wordt gevierd met een symposium in het najaar voor leden en samenwerkingspartners. Meer informatie daarover volgt in 2025.
Beroepsvereniging van CliëntondersteunersBCMB staat voor onafhankelijke, levensbrede en professionele cliëntondersteuning. BCMB heeft een beroepscode, een beroepsprofiel en een Register van Cliëntondersteuners.
